Δεν είναι λίγες φορές που η ιστορία “συγκρούστηκε” με τις κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις της κάθε εποχής.
Πολλές φορές, μάλιστα, οι συγκρούσεις αυτές, μετέτρεψαν τα γεγονότα από κομμάτια της ιστορίας σε μύθους …
Κάτι τέτοιο συνέβη και με τις μάγισσες του Σάλεμ. Μια ιστορία που οδήγησε την ανθρωπότητα (για ακόμα μια φορά), σε αποτρόπαιες πράξεις.
Το 1692, στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ, μια δίκη έμελλε να γίνει ένα από τα περιβόητα γεγονότα της αποικιακής ιστορίας.
Η δίκη των μαγισσών του Σάλεμ χρησιμοποιήθηκε σαν αφορμή για να εκτελεστούν δεκάδες κάτοικοι του χωριού, με την κατηγορία της μαγείας.
Γεγονός που δείχνει, αλλά και αποδεικνύει πέραν κάθε αμφιβολίας πως..
O θρησκευτικός φανατισμός, (και κάθε είδους φανατισμός), οι ψευδείς κατηγορίες και η κυβερνητική παρείσφρηση στις προσωπικές ελευθερίες, γίνονται…
Όπλο μαζικής εξόντωσης!
Στη Rock και Metal μουσική, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ασχολήθηκαν με το “κυνήγι μαγισσών”, εμείς όμως θα ασχοληθούμε με το “American Witch” του Rob Zombie.
Ας δούμε όμως τα πραγματικά γεγονότα, πριν το τραγούδι…
Η αρχή
Διακόσια χρόνια μετά την έναρξη του «κυνηγιού των μαγισσών στην Ευρώπη» και την έκδοση του περιβόητου πλέον, «Malleus Maleficarum», δύο ανήλικα κορίτσια εμφάνιζαν περίεργα συμπτώματα.
Πριν προχωρήσουμε και για να κατανοήσει κανείς τα γεγονότα εκείνη της περιόδου στο Σάλεμ, θα πρέπει να τονίσουμε το χρονικό πλαίσιο.
Κατά το 17ο αιώνα στις περισσότερες πουριτανικές αποικίες στο Νέο Κόσμο, υπήρχε η πεποίθηση στους κατοίκους ότι βρίσκονταν σε διαρκή μάχη με το Σατανά.
Ο Σατανάς, που προέρχεται κατά τους ιστορικούς από την επιδημία ευλογιάς, το φόβο της επίθεσης από τις φυλές των ιθαγενών και την αντιδικία του Σάλεμ Βίλατζ με τη γειτονική Σάλεμ Τάουν.
Επιστρέφοντας στην ιστορία…
Τα ανήλικα κορίτσια, Betty Parris (9 ετών), και Abigail Williams (11 ετών), εξετάστηκαν για τα συμπτώματα που παρουσίαζαν από πληθώρα γιατρών, χωρίς διάγνωση.
Τότε, ένας εκ των γιατρών, ο William Griggs, απεφάνθη ότι τα κορίτσια ήταν δαιμονισμένα.
Τα συμπτώματα περιλάμβαναν: κραυγές, βλασφημίες, σπασμούς, μυστήριες επικλήσεις και κατάσταση έκστασης.
Σταδιακά, αυτά τα συμπτώματα παρατηρήθηκαν και σε άλλα κορίτσια της πόλης.
Ο αιδεσιμότατος Samuel Parris, πατέρας της Betty, ζήτησε βοήθεια από γειτονικές πόλεις, ενώ και οι υπόλοιποι κάτοικοι άρχισαν να πιέζουν τα κορίτσια να κατονομάσουν τους ανθρώπους που καταπιάνονταν με «έργα του Διαβόλου».
Οι υποψίες στράφηκαν σε μια ινδιάνα σκλάβα την Tituba, από τα νησιά Μαρμπάντος, γνώστριας της “μαγικής” λατρείας Obeah.
Η «μάγισσα» Tituba
Την εποχή εκείνη απαγορευόταν αυστηρά η οποιαδήποτε επαφή με θρησκείες πέραν της καθιερωμένης.
Τα κορίτσια, όμως, (κι όχι μόνο), επισκέπτονταν συχνά την Tituba για να τους πει το μέλλον ή να τη συμβουλευτούν για ότι τις ενδιέφερε.
Σύμφωνα με τις καταγεγραμμένες ιστορίες, ο αιδεσιμότατος Parris την είδε να βγάζει κάτι από τις στάχτες στο τζάκι της.
Απαίτησε να του εξηγήσει τι ήταν αυτό, κι εκείνη του απάντησε ότι ήταν το «γλυκό των μαγισσών» και το έφτιαξε για να θεραπεύσει τα κορίτσια.
Εκείνος δεν την πίστεψε και, χτυπώντας την βάναυσα (ίσως και βασανίζοντας την επί μέρες), εκείνη αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι ήταν η υπεύθυνη για την κατάσταση των κοριτσιών.
Τα κορίτσια μέσα στο φόβο τους, προκειμένου να αποφύγουν την όποια τιμωρία, ομολόγησαν πως κάποιοι είχαν συνάψει συμφωνία με τον Διάβολο.
Να σημειώσουμε, οι τιμωρίες, περιελάμβαναν: δημόσιο λιθοβολισμό, χτυπήματα από τους συγγενείς και εγκλεισμό χωρίς τροφή και νερό για μέρες.
Μια παράλογη μανία καταδίωξης ξεκινάει, στοχεύοντας σε όποιον δεν ακολουθούσε πιστά και χωρίς ερωτήσεις τα πουριτανικά πρότυπα του Σάλεμ.
Τα πρώτα εντάλματα συλλήψεων, για άτομα που πιθανολογούσαν ότι ασχολούνται με τη μαγεία, άρχισαν να εκδίδονται.
Στις 29 Φεβρουάριου 1692, η Tituba, η Sara Good και η Sara Osborne, συλλαμβάνονται.
Η Good ήταν επαίτης, κόρη ενός Γάλλου ξενοδόχου, που αυτοκτόνησε και η Osborne ήταν μία κατάκοιτη ηλικιωμένη, η οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν εκκλησιαζόταν.
Η δίκη ξεκινάει
Το Δικαστήριο συνήλθε στην πόλη στις 2 Ιουνίου 1692, με τον William Stoughton, τον νέο κυβερνήτη, ως ανώτατο δικαστή.
Ένας δικαστής, χωρίς ίχνος οίκτου και με δίψα για εξουσία.
Κατά την «απολογία» της, η Sara Good αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με την μαγεία.
Ένα από τα ανήλικα κορίτσια, μετά από παρότρυνση των συγγενών της, ξεκινάει τους σπασμούς και εκφωνεί ακαταλαβίστικα λόγια και ουρλιαχτά.
Η αίθουσα γεμίζει από φωνές των κατοίκων που υποστήριζαν πως το διαβολικό πνεύμα που προστατεύει τη Σάρα τους επιτίθεται.
Μια γυναίκα, η Martha Corey, σηκώθηκε και έβαλε τα γέλια βλέποντας τα κορίτσια να παίζουν θέατρο απροκάλυπτα (αργότερα κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε κι η ίδια σε θάνατο).
Το ίδιο επαναλήφθηκε και κατά την απολογία της Sara Osborne και της Tituba, η οποία ήταν η μόνη από τις τρεις που ομολόγησε.
Η ομολογία της, όπως και η παραδοχή πως ασχολούνται κι άλλοι με τη μαγεία, έσπειρε πανικό και υστερία στο Σάλεμ, και ξεκίνησε το φρικτό «κυνήγι μαγισσών».
Οι τρεις αυτές γυναίκες κατηγορήθηκαν για μαγεία και την 1η Μαρτίου οδηγήθηκαν στη φυλακή.
Μέχρι τον Ιούνιο, περισσότερα από 100 άτομα καταδικάζονται. Οι δίκες επεκτείνονταν και σε γειτονικές πόλεις, πέραν των αρχικών Σάλεμ Βίλατζ και Σάλεμ Τάουν.
Οι φυλακές του Σάλεμ, της Βοστόνης, και των γύρω περιοχών γεμίζουν ασφυκτικά.
Η «ευκαιρία» που περίμεναν άπαντες ήρθε… Ήταν η ώρα για την εφαρμογή των ποινών!
Οι ποινές
Η πρώτη που καταδικάστηκε ήταν η Bridget Bishop, η οποία εκτελέστηκε στις 10 Ιουνίου στο Γκάλοους Χιλ.
Ακολούθησε η δίκη της Rebecca Nurse και 40 άλλων γυναικών, ανάμεσα στις οποίες και η Sara Good (η Sara Osbourne είχε ήδη πεθάνει πριν την τελική της δίκη).
Το δικαστήριο δίστασε να καταδικάσει τη Rebecca Nurse, καθώς επρόκειτο για μια ευυπόληπτη κάτοικο του Σάλεμ.
Μετά από παρέμβαση του δικαστή Stoughton, επανεξετάστηκε η υπόθεση της Nurse, χωρίς αποτέλεσμα, και τελικά εκτελέστηκε στις 19 Ιουλίου.
Τον Αύγουστο, πραγματοποιήθηκε μια τρίτη μεγάλη δίκη με έξι κατηγορούμενους, οι οποίοι καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Η Elizabeth Proctor, γλυτώνει την καταδίκη, εξαιτίας της εγκυμοσύνης της.
Αν και η Tituba, ήταν η πρώτη που ομολόγησε ότι συνεργάστηκε με το Σατανά, δεν εκτελέστηκε ως «μισητή μάγισσα», αλλά παρέμεινε στη φυλακή για δεκατρείς μήνες.
Τελικά αποφυλακίστηκε, όταν ένα άγνωστο πρόσωπο πλήρωσε το αντίτιμο για την αποφυλάκισή της και την πήρε μακριά από το χωριό.
Το Σεπτέμβριο το δικαστήριο συνεδρίασε για τελευταία φορά και ανήγγειλε ακόμα 15 καταδίκες.
Όσοι ομολόγησαν την ενοχή τους και κατέδωσαν άλλους, γλίτωσαν την εκτέλεση.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, εκτελέστηκαν συνολικά 19 άτομα, μεταξύ των οποίων ένας υπουργός κι ένας πρώην αστυνομικός, που αρνήθηκε να συνεχίσει τις συλλήψεις υποτιθέμενων μαγισσών.
Να σημειώσουμε, πως από όλους τους συλληφθέντες, μόλις πέντε ήταν άνδρες.
Σε ότι αφορά τους καταδικασθέντες, οι ιστορικές πηγές δε συμφωνούν μεταξύ τους για τον ακριβή αριθμό των ατόμων.
Επιστροφή στην «πραγματικότητα»
Όταν τα κορίτσια, άρχισαν να καταγγέλλουν δικαστές, οι κοινότητες άρχισαν να αμφιβάλουν για την αλήθεια των κατηγοριών.
Την εποχή εκείνη, επικρατούσε η άποψη πως οι δικαστές προστατεύονταν από τον ίδιο το Θεό και επιτελούσαν θεάρεστο έργο, άρα ήταν αδύνατο να ασχολούνται με τη μαγεία.
Στις 29 Οκτωβρίου, μετά από πιέσεις επιφανών πολιτών, έπαυσε η λειτουργία του δικαστηρίου.
Τον Ιανουάριο του 1693, δόθηκε αμνηστία στους καταδικασθέντες που είχαν απομείνει εν ζωή.
Στο μύθο λέγεται πως οι μάγισσες καίγονταν ζωντανές, στη Μασαχουσέτη, όμως, που το δικαστικό σύστημα λειτουργούσε υπό τον Αγγλικό νόμο, αυτό απαγορευόταν.
Όσοι καταδικάστηκαν σε θάνατο, πέθαναν δια απαγχονισμού στην πλαγιά του Γκάλοους Χιλ.
Εκτός από τον Giles Corey, ο οποίος δε δέχτηκε το κατηγορητήριο και πέθανε αφού τον έθαψαν κάτω από βαριές πέτρες.
Η κατάληξη
Η εμπλοκή των κοριτσιών σε όλα αυτά, δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Μεταξύ των θεωριών είναι και η δηλητηρίαση από ερυσιβώδης όλυρα (ergot) του μύκητα Claviceps purpurea, που αναπτύσσεται κυρίως στη σίκαλη.
Σε ότι αφορά την Abigail Williams, οι ιστορικοί της εποχής θεωρούν ότι το έκανε λόγω της προσοχής που απολάμβανε.
Αν και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις πρώτες δίκες από το Μάρτιο μέχρι το Μάιο, έδωσε την τελευταία της κατάθεση στις 3 Ιουνίου 1692.
Κατόπιν «εξαφανίζεται» σύμφωνα με τα δικαστικά πρακτικά και καμία πηγή δεν μαρτυρεί τι απέγινε μετά.
Η Ann Putnam, 12 χρονών στις δίκες του Σάλεμ, ήταν από τα πρώτα κορίτσια που εκδήλωσαν συμπτώματα παρόμοια με την B. Parris και την A. Williams.
Κατηγορώντας, παράλληλα για μαγεία κατοίκους του χωριού, μια μαρτυρία που καταδίκασε πολλούς από τους συλληφθέντες.
Ωστόσο, ήταν η μόνη που 14 χρόνια αργότερα παραδέχτηκε με έγγραφη μεταμέλεια, ότι είχε πει ψέματα κατά τις δίκες του 1692, «παρασυρμένη από το Σατανά».
Η Sara Good, μια από τις πρώτες τρεις γυναίκες που κατηγορήθηκαν για μαγεία, αρνούνταν συνεχώς την ενοχή της.
Ο αιδεσιμότατος Nicholas Noyes, την πίεζε να ομολογήσει, δηλώνοντας ότι ήταν πράγματι μάγισσα.
Αργότερα ο αιδεσιμότατος μετανόησε για την συμμετοχή του στις δίκες και έκανε ότι μπορούσε για να βοηθήσει τις οικογένειες όσων είχαν εκτελεστεί.
Ωστόσο, τα τελευταία λόγια της Sara Good προέβλεψαν το θάνατό του:
«Όσο είμαι εγώ μάγισσα, άλλο τόσο είσαι μάγος κι εσύ. Αν μου πάρεις τη ζωή, εύχομαι ο Θεός να σου δώσει να πιεις αίμα».
Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, ο αιδεσιμότατος λέγεται ότι πέθανε από εσωτερική αιμορραγία, καθώς πνίγηκε στο ίδιο του το αίμα.
Rob Zombie – American Witch
Κατά κύριο λόγο η μουσική του έχει επηρεαστεί από το μύθο γύρω από όλη εκείνη ην περίοδο, συνδυάζοντας και κάποια ιστορικά γεγονότα.
Ο Zombie στο τραγούδι αυτό αναφέρεται σε 20 αθώους που εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια της «Δίκης των μαγισσών του Σάλεμ».
Επηρεασμένος από το μύθο γύρω από την ιστορία, αναφέρεται στις γυναίκες που θεωρούνταν μάγισσες και κάηκαν ζωντανές.
Έφεραν το σημάδι του διαβόλου κατά ομολογία των κατηγόρων.
Χαρακτηριστικοί στίχοι
“...Alone on the hill and ready to die, Cancer of darkness – blackened eye,
The mark of the wolf and the sign of the calf, Angels bleed down above the raft,
We all pray for – 20 innocents, We all bow down – 20 innocents, We all hang high – 20 innocents, We all accused – 20 innocents,
Do you want to know where their dreams come from? Some showed the faith and some showed none…”
Το τραγούδι κυκλοφόρησε στις 28 Μαρτίου 2006 με το άλμπουμ “Educated Horses”.
***
Ο γενικευμένος πόλεμος της Εκκλησίας και των “ευπόληπτων” πολιτών κατά τα πρότυπα του πουριτανισμού ενάντια στο διαφορετικό, αποδεικνύει περίτρανα πως ο…
…Διάολος δεν είναι τίποτα περισσότερο από τον ορισμό της λέξης “φόβος” με την έννοια, της κάθε εξουσίας που θέλει να ελέγχει τους λαούς.
Στο «Μια ιστορία του διαβόλου: 12ος – 20ός αιώνας», ο Robert Μuchenbled μας εξηγεί:
«Η ταύτιση κάθε αιρετικής συμπεριφοράς με τον διάβολο είναι μια καθαρή εκκλησιαστική επινόηση, αυτές που ουδεμία σχέση είχαν με τη λατρεία του διαβόλου.
Στη γενικευμένη δυστυχία των καιρών, που θα διαρκέσουν από το 1562 έως το 1648 (θρησκευτικοί πόλεμοι και Τριακονταετής), ο διάβολος θα αποτελεί κι ένα βολικό ερμηνευτικό σχήμα της αστάθειας.
Ερμηνευτικό εργαλείο από το οποίο δεν θα απαλλαγούν ούτε οι προτεστάντες.
Άλλωστε, οι μάγισσες του Σάλεμ ανήκουν στην προτεσταντική διωκτική παράδοση».
Σύμφωνα με τον ιστορικό George Lincoln Burr, «η μαγεία του Σάλεμ ήταν ο βράχος πάνω στον οποίο καταστράφηκε η θεοκρατία».
***
Σημειώσεις:
Πουριτανισμός: Είναι μια δογματική θρησκευτική τοποθέτηση που αναπτύχθηκε κυρίως στην Αγγλία και στην Αμερική τον 16ο και 17ο αιώνα στους κόλπους της Αγγλικανικής Εκκλησίας.
Η τάση αυτή πρόβαλε την ανάγκη να απαλλαγούν η λατρεία και η εκκλησιαστική πρακτική από τις μη προβλεπόμενες από την Αγία Γραφή προσθήκες.
Ο πουριτανισμός πηγάζει από τις διδασκαλίες του Καλβινισμού και του Ζβιγγλιανισμού.
Αποτέλεσε μία συγκεκριμένη νοοτροπία που διέπει την ατομική συμπεριφορά του ανθρώπου και εξέφραζε σε υψηλό βαθμό το Συντηρητισμό.
Malleus Maleficarum: Είναι η πιο γνωστή και σημαντική πραγματεία σχετικά με τον διωγμό των μαγισσών που προήλθε από την υστερία κατά των μαγισσών στη διάρκεια της Αναγέννησης.
Αποτελεί ένα περιεκτικό εγχειρίδιο κυνηγού μαγισσών, το οποίο εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Γερμανία το 1487 και γνώρισε επανειλημμένες επανεκδόσεις σε όλο τον κόσμο.
Έπαιξε βασικό ρόλο στις δίκες μαγισσών στην Ευρώπη για περισσότερα από 200 χρόνια.
Claviceps purpurea: Ο μύκητας αυτός είναι η αιτία ενός είδους τροφικής δηλητηρίασης,που ξεσπούσε κατά περιόδους σαν επιδημία κατά τον Μεσαίωνα, αλλά και μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.